Blog 58: Digitale bestandsformaten uitgelegd

Wie met een borduurmachine werkt, weet dat elk ontwerp begint met een digitaal bestand. Maar zodra je een borduurpatroon downloadt of zelf digitaliseert, kom je een wirwar aan bestandsformaten tegen: PES, DST, EXP, JEF, VP3… en ga zo maar door. Wat betekenen die allemaal, en waarom lijkt jouw machine soms kieskeuriger dan een peuter aan tafel? In deze blog leg ik het verschil uit tussen de meest gebruikte borduurbestanden en waar je op moet letten, inclusief de verschillende borduurbestand formaten.

Bij het werken met borduurbestand formaten is het belangrijk om de juiste keuzes te maken voor jouw specifieke machine.

Wat is een borduurbestand eigenlijk?

Er zijn verschillende borduurbestand formaten beschikbaar, en elk heeft zijn eigen unieke eigenschappen die van invloed zijn op het eindresultaat.

Een borduurbestand bevat niet alleen het plaatje van je ontwerp, maar ook de instructies voor de machine: welke steek wordt waar gemaakt, in welke volgorde, en met welke kleur. Je kunt het vergelijken met de “taal” waarin je borduurmachine spreekt.
Elk merk heeft z’n eigen voorkeurstaal ontwikkeld, en daarom bestaan er zoveel verschillende formaten.

Dit is waarom het essentieel is om de juiste borduurbestand formaten te begrijpen voordat je met een project begint.

Afhankelijk van jouw borduurmachine, kunnen bepaalde borduurbestand formaten meer geschikt zijn dan andere.

Het begrijpen van borduurbestand formaten kan je helpen om efficiënter en effectiever te borduren.

Elk van de borduurbestand formaten die we bespreken, heeft specifieke voordelen die het gebruik waard zijn.

Bijvoorbeeld, het PES borduurbestand formaat is zeer populair vanwege zijn compatibiliteit met veel software.

Waarom bestaan er meerdere formaten?

Vroeger waren borduurmachines gesloten systemen. Elke fabrikant maakte z’n eigen software én bestandsstructuur. Daardoor kon een Brother-bestand niet zomaar op een Bernina worden gebruikt, en vice versa.
Hoewel moderne software vaak meerdere formaten kan exporteren, blijft het belangrijk om het juiste type te kiezen voor jouw machine — anders herkent de machine het bestand niet of verschijnen de steken verkeerd.

De populairste bestandsformaten uitgelegd

Borduurbestand formaten en hun toepassingen

1. PES – Brother / Babylock
Het PES-formaat is waarschijnlijk het bekendste onder hobbyborduurders. Het wordt gebruikt door Brother- en Babylock-machines.
Een PES-bestand bevat niet alleen steekinformatie, maar ook kleurgegevens en lagen. Daardoor kun je in de meeste software zien in welke volgorde kleuren geborduurd worden.
Voordeel: veel software ondersteunt PES, en het is makkelijk te bewerken.
Nadeel: sommige oudere machines lezen alleen oudere PES-versies; nieuwere bestanden kunnen soms niet worden geopend.

Daarnaast zijn er ook borduurbestand formaten die meer geavanceerde functies ondersteunen, zoals meerdere lagen.

Het kiezen van de juiste borduurbestand formaten kan de kwaliteit van jouw borduurprojecten aanzienlijk verbeteren.

2. DST – Tajima
Het DST-formaat (Tajima) is het werkpaard van de borduurindustrie. Vrijwel elke commerciële borduurmachine kan het lezen.
Een DST-bestand bevat alleen coördinaten en steekinformatie, geen kleuren of lagen. Daardoor is het universeel, maar ook beperkter.
Voordeel: compatibel met bijna alles.
Nadeel: kleurinformatie moet handmatig worden ingesteld in je machine of software.

3. EXP – Melco / Bernina
Het EXP-formaat wordt vooral gebruikt door Melco- en Bernina-machines.
Er zijn eigenlijk twee varianten:

• .EXP (machinebestand): bevat steekposities.
• .INF (kleurinformatie): slaat bijbehorende kleurnamen op.
  Sommige borduurmachines lezen beide bestanden samen in.
  Voordeel: betrouwbaar en precies.
  Nadeel: als je alleen het .EXP-bestand hebt, mis je soms de kleuren.

4. JEF – Janome / Elna
Het JEF-formaat is van Janome (en ook compatibel met Elna).
Het bevat steekinformatie én kleuren, vergelijkbaar met PES.
Voordeel: goed ondersteund in Janome-software.
Nadeel: minder universeel — andere merken herkennen het niet altijd.

5. VP3 – Husqvarna / Pfaff
Het VP3-formaat is een moderner bestandsformaat voor Husqvarna en Pfaff.
Het slaat zowel steekdata als kleurinformatie op en ondersteunt ook meer lagen en effecten.
Voordeel: erg geschikt voor 3D- en meerlaagse borduurontwerpen.
Nadeel: beperkt tot machines van deze merken.

Hoe kies je het juiste formaat?

De vuistregel is eenvoudig: gebruik het formaat dat jouw machine het liefst “spreekt”.

• Brother / Babylock → PES
• Bernina / Melco → EXP
• Tajima / Industriële machines → DST
• Janome / Elna → JEF
• Husqvarna / Pfaff → VP3

Als je werkt met verschillende borduurbestand formaten, is het belangrijk om te weten welke het beste voor jouw machine is.

Gebruik je een borduursoftware zoals Hatch, Embird of Wilcom, dan kun je vaak exporteren naar verschillende formaten. Het originele (werk)bestand van de software, bijvoorbeeld .EMB of .ART, gebruik je om te bewerken; de andere formaten gebruik je om te borduren.

Waarom zie ik bij sommige ontwerpen meerdere bestanden?

Soms download je een ontwerp en krijg je een zip-bestand met wel tien versies erin. Dat komt omdat ontwerpers vaak alle gangbare formaten meeleveren, zodat elke gebruiker er iets mee kan. Jij kiest simpelweg het formaat dat past bij jouw machine.

Door te investeren in kennis over borduurbestand formaten, kun je veel frustratie tijdens het borduren voorkomen.

Kun je formaten omzetten?

Ja, dat kan. De meeste borduursoftware kan bestanden converteren. Er bestaan ook gratis online tools, maar let op: bij sommige conversies gaan kleurinformatie of stekenvolgorde verloren.
Een veilige tip: controleer altijd de voorbeeldweergave in je software vóórdat je het naar de machine stuurt.

Bonus: Borduurbestanden vs. afbeeldingsbestanden

Een veelvoorkomende verwarring is dat een JPEG, PNG of SVG géén borduurbestand is. Die bevatten alleen beeldinformatie, geen steekdata. Je kunt ze dus niet direct inladen op je machine.
Wil je van een afbeelding een borduurpatroon maken, dan moet je het digitaliseren — dat wil zeggen: omzetten naar steken met borduursoftware.

Tips bij het werken met bestanden

• Maak een mapstructuur voor je borduurontwerpen, gesorteerd op formaat of machine.
• Gebruik duidelijke bestandsnamen, bijvoorbeeld “bloem_pes_10x10”.
• Bewaar het originele werkbestand, zodat je later eenvoudig kunt aanpassen of converteren.
• Controleer het ontwerp op de machine vóórdat je begint met borduren.

Conclusie

Het is essentieel om te begrijpen dat de keuze van borduurbestand formaten een grote impact heeft op het eindresultaat van je borduurproject.

Borduurbestanden lijken ingewikkeld, maar als je eenmaal weet welk formaat jouw machine nodig heeft, valt het reuze mee. Of het nu gaat om PES, DST of EXP — elk formaat vertelt jouw borduurmachine hoe ze haar magie moet uitvoeren. Met de juiste kennis en een goed georganiseerd bestandssysteem wordt borduren niet alleen leuker, maar ook een stuk soepeler!

Ik hoop dat de blog Digitale bestandsformaten uitgelegd je meer duidelijkheid heeft gegeven over de verschillende borduurformaten. Wil je meer van dit soort blogs lezen? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief en ontvang 10% korting op je volgende aankoop in de webshop of bij een opdracht. Volg Borduurstudio Motief ook op Facebook / Instagram / BlueSky om op de hoogte te blijven van nieuwe projecten en inspiratie.